Doelstelling van het project is om de kennis over van integraal ontwerp-, afwegings-, en monitoringsmethoden, waarbij de gehele bouw en beheer keten in de wijk centraal staat een wezenlijke stap verder te brengen en een solide basis op te bouwen voor een optimale en integrale wijkstrategie.

Deze aanvraag bouwt voort op de ontwikkelde kennis van de volgende TKI initiatieven: BC04-BC06, DEL129, DEL145, DEL147, WENR34. We werken niet direct samen met andere TKI initiatieven, we werken wel samen met partijen die onderdeel zijn van andere TKI initiatieven. Voor ons onderzoek benutten we uiteraard al de beschikbare resultaten uit de TKI initiatieven en breder en zullen we ook kijken naar TKI initiatieven die op dit moment worden uitgevoerd en aanhaken daar waar dit nuttig kan zijn zoals bijvoorbeeld bij ‘Water Circulair Nieuwegein’.

In de KIA LWV staat in missie 3 beschreven hoe we in 2050 inrichting en gebruik van landelijk én stedelijk gebied binnen de randvoorwaarden van natuurlijke systemen zoals Klimaat, water en bodem passen. Ze dragen bij aan brede welvaart voor wie er leven, werken en recreëren .
Hieronder valt het innovatieprogramma 3B een ‘Toekomstbestendige inrichting van het bebouwde gebied’. Dat valt uiteen in twee deelprogramma’s. Hieronder voor beide deelprogramma’s opgesomd aan welke elementen ons onderzoek bijdraagt:
1. Deelprogramma 3B1: groen-grijs-blauwe ruimtelijke inrichting
• Watervoorziening stedelijk groen geoptimaliseerd
• Systemen actief grondwaterbeheer toegepast
• Aanleg waterbuffers in en rond bebouwd gebied versneld
• Invloed vastgesteld van ‘nieuwe’ ondergrondse infrastructuur op water, bodem, groen, mens en dier
• Effecten bekend van schaal(baarheid) GrGrBl-inrichting en toepassing daarvan
• Interactie bekend van groen met watersysteem, effect op hittestress, leefbaarheid, biodiversiteit en klimaatmitigatie.

2. Deelprogramma 3B2: Ondergrondse leidingnetwerken:
• Oplossingen voor berging hemelwater in publieke ruimte toegepast
• Nieuwe vormen riolering toegepast
• Invloed bekend van ingrepen in boven-ondergrond op leidingnetwerken en van lekkages
• Methoden voor geïntegreerd ontwerpen en integraal assetmanagement
• Oplossingen voor opslag en hergebruik hemelwater bij nieuw- en bestaande bouw, zonder nadelige gezondheidseffecten
Verder heeft deze aanvraag betrekking op een van de genoemde sleuteltechnologiën die bijdragen aan de missie van een toekomstbestendige inrichting van het bebouwde gebied, namelijk ST1: Smart Technology for Agri-Horti-Water-Food:
Deelprogramma 1 (Big) datatechnology: datatechnologie voor integratie:
• Data-integratie & AI voor natuur en bodem kwaliteitsmonitoring
Deelprogramma 4 Digital twins : Integratie van data, modellering, sensoriek
• Standaardisatie om datagedreven ketenoptimalisatie te bereiken
Dit vraagt om een systeemaanpak, waarbij efficiënter gebruik van water en grondstoffen, vasthouden en hergebruik van water en het maximaal benutten van het natuurlijk systeem zowel in de stad als in de omgeving van de stad centraal staat. En waarbij het ophalen, vastleggen, evalueren en gebruiken van data cruciaal is.

Centraal element in de aanpak van dit project is het organiseren van een effectieve leer- en ontwikkelomgeving. Dit is bedoeld om projectmedewerkers van deelnemende organisaties uit te dagen om zich inhoudelijk en procesmatig te ontwikkelen in de context van het programma.
Living Lab is de ontwikkelruimte waar alle ambities vorm kunnen krijgen en de ideale omgeving om issues en vraagstukken op tafel te krijgen en te komen tot inzicht. Om dit te kunnen doen is het noodzakelijk om allereerst reflectieve ruimte te organiseren op het niveau van de projecten (Living Labs) en over de projecten heen met experts van buiten. Hier worden de inzichten bijeen gebracht en wordt er actief in (thematische) werkgroepen naar oplossingsrichtingen gezocht door met elkaar in gesprek te zijn en dit om te zetten in (generieke) verbeteragenda.
Elk Living Lab heeft een eigen projectteam met een projectcoördinator met het expertteam als reflector en inspirator op afstand. Zij werken aan hun wijkproject (demonstratieproject). In de demonstratieprojecten hanteren we op een praktische manier de systematiek ‘Missiegedreven Innovatiesystemen (MIS) ’. Daarin staat een concreet ambitieus maatschappelijk vraagstuk centraal: de missie wordt genoemd. Voor het oplossen van die missie is technische innovatie typisch een noodzakelijke, maar niet per se een voldoende voorwaarde. Het MIS-perspectief helpt om te bepalen hoe het gesteld is met processen en condities rondom het prioriteren van problemen en oplossingen, en het coördineren van inspanningen (o.a. kennisuitwisseling, marktcreatie, verdienvermogen en opschaling) om die oplossingen verder te brengen.
Specifieke vraagstukken die niet direct kunnen worden beantwoord in de Living Labs komen op de agenda van de Praktijkleergemeenschap met Experts. Zij reflecteren met projectteams en buigen zich over het vraagstuk die technisch van aard zijn of gaan over benodigde condities. Dit leidt tot verbetervoorstellen en/of oplossingsrichtingen voor de projectteams Living Labs.
Building Changes treedt op als proces operator op deze procesaanpak, monitort mijlpalen en resultaten en borgt de (in de Living Labs en Praktijkleergemeenschap) opgedane kennis.
Om de beheersbaarheid en de voortgang van het project te borgen, zullen in overleg met de projectteams een of meerdere ‘fase-overgangen’ (met go/no go beslissingen) worden ingepland. Dit biedt de mogelijkheid om in gezamenlijkheid de (tussentijdse)resultaten te evalueren en te kijken of de resultaten als afgerond kunnen worden beschouwd of dat er mogelijk nog aanvullende werkzaamheden nodig zijn. Ook biedt de faseovergang de mogelijkheid tot reflectie op het einddoel en mogelijke bijsturing van de koers (te nemen stappen) in algemene zin.

Er is relatief weinig bekend over de interacties tussen ondergrond, waterhuishouding en civiele constructies. Daarom heeft het weinig zin (meer) hier in ‘generieke’ zin naar te kijken. De meeste technologische oplossingen zijn al beschreven. Het gaat om ‘decentrale’ uitdagingen die ons dwingen om opnieuw te kijken naar de schaalniveaus: straat, wijk, stad. Het onderzoek is gericht op de wijk: ‘groter dan de straat, kleiner dan de stad.’
Alle ingrepen in de fysieke leefomgeving hebben impact op de ruimtelijke kwaliteit en het leefklimaat in een wijk. Elke fysieke ingreep - riolering, waterinfiltratie en waterberging – moet de kwaliteit van het wijkgebonden watersysteem vergroten. Daartoe onderzoeken we met de bedrijven een ‘ontwerpaanpak’ die het ontwikkelen met kwaliteit ondersteunt. De essentie van deze kwaliteitsaanpak is het in dialoog brengen van de wijkkwaliteit, die bedrijven met hun opdrachtgevers beogen. Wat deze wijkkwaliteit is en wat er nodig is om die kwaliteit te behouden of versterken verschilt per ambitie van gemeente. Voor een goede vertaling van beleid naar praktijk is het van belang dat dat de verschillende ambities al op beleidsniveau onderling worden afgewogen. Gebeurt dit niet, dan zal de projectleider of de uitvoerende partijen zelf een prioritering aanbrengen, maar dat is eigenlijk niet zijn taak. Deze ontwerpaanpak is tussen partijen in de praktijk nog onvoldoende ontwikkeld en onderdeel van dit project.
Daarnaast is het voor wijkkwaliteit is het nodig dat deze wordt gebaseerd op de specifieke wensen en behoeften van die wijk. Dit heeft naast een technische kant ook een economische, organisatorische en sociale. Er wordt relatief weinig gebruik gemaakt van ‘brede data’ op wijkniveau. Hierdoor vormen het omgaan met oplossingen, variaties en ‘correlaties tussen deze gegevens’ grote uitdagingen op het niveau van wijkgebonden watersystemen. In dit project wordt een (aanzet voor) ‘monitoring en gegevensanalyse methode’ ontwikkeld voor riolering-waterinfiltratie-waterberging- interacties waarin impact, milieu, economische en sociale effecten vooraf, tijdens en achteraf worden gemeten. Omdat bestaande modellen vaak complex en uitgebreid zijn wordt een simpeler data-model beoogd, waardoor er gemakkelijker afwegingen gemaakt en besluiten genomen kunnen worden.

We valoriseren de onderzoeksresultaten. Dit betekent dat we de bevindingen van dit onderzoek omzetten in praktische toepassingen die waarde toevoegen aan de maatschappij, economie of wetenschap. Hierbij volgen we de volgende stappen:
1. Identificeren van de waarde: Bepalen welke aspecten van het onderzoek waardevol zijn voor specifieke doelgroepen, zoals bedrijven, overheden of het brede publiek.
2. Betrekken van stakeholders: We werken samen met potentiële gebruikers, partners en stakeholders vanaf het begin van het project. Dit helpt om hun behoeften en verwachtingen te begrijpen en ons onderzoek daarop af te stemmen.
3. Effectief communiceren: we zorgen ervoor dat de resultaten op een begrijpelijke en aantrekkelijke manier gepresenteerd worden. We gebruiken duidelijke taal, visuele hulpmiddelen en concrete voorbeelden om de impact van het onderzoek te tonen.
4. We monitoren en evalueren: We houden bij hoe de onderzoeksresultaten worden gebruikt en evalueren de impact. We gebruiken deze feedback om onze aanpak te verbeteren en verdere valorisatie te stimuleren.

Alle kennis ontwikkeld binnen dit project wordt vrij ter beschikking gesteld d.m.v. publicaties, kenniskringen en de website

Hieronder een overzicht van de doelgroepen en de middelen die worden ingezet om de verschillende doelgroepen geïnformeerd te houden over de voortgang van het programma Toekomstgerichte wijk. Natuurlijk wordt bij elke uiting duidelijk aangegeven dat de resultaten zijn gefinancierd vanuit de TKI Deltatechnologie.
- Publicaties
- Kenniskringen
- Website (https://www.toekomstgerichtewijk.nl)
- Nieuwsbrief artikelen in de verschillende nieuwsbrieven
- Social media

In principe kunnen andere partners deelnemen aan het project en de living labs. Het streven van de initiatiefnemers is om ook gedurende de looptijd van dit project dat zowel marktpartijen als opdrachtgevers actief aansluiten in de living labs.