Het project bestond uit twee delen:1. Bodemkartering geschiktheid voor bosbouw en natuurpotenties in een gedeelte van het landgoed Twickel. Dit deel is gefinancierd door Stichting Twickel de resultaten zijn opgenomen in een WENR-rapport2. Verdere ontwikkeling en toepassing van de Landschapsleutel voor dit soort karteringen. Voor dit deel is de TKI toeslag gebruikt. In het TKI-deel is gewerkt aan het verder toepasbaar maken van methoden van de Landschapsleutel. Diverse tools voor het afleiden van de landschappelijke bodemkaart en de interpretatie voor bodemgeschiktheid voor bosbouw en realisatiekansen voor natuur zijn ontwikkeld of verder doorontwikkeld. Sindsdien wordt hier ook binnen andere projecten aan doorgewerkt.

De Landschapsleutel is een methode om op basis van geomorfologische en bodemkundige kennis de landschapsecologische positie van een (toekomstig) natuurterrein te bepalen en de realisatiekansen voor natuur af te leiden. Hiervoor is een aantal tools in ontwikkeling. Deze methode is toegepast in een bodem- en grondwatertrappenkartering in een deel van het landgoed Twickel (ca 290 ha) met als doel de geschiktheid voor bosbouw en de realisatiekansen voor natuur te bepalen. Voor deze kartering en vergelijkbare karteringen in de toekomst is behoefte aan het doorontwikkelen van de gebruikte methoden en tools en aan de integratie van de bosbouwgeschiktheidsbeoordeling in de methode van de landschapsleutel.

Het doel van dit project was het verder ontwikkelen van de tools en werkwijzen zoals deze ontwikkeld zijn voor de Landshapsleutel en de daarvan afgeleide Landschappelijke Bodemkaarten. Hiermee kunnen karteringen van bodem en grondwaterdynamiek beter vertaald worden naar geschiktheid voor bosbouw en natuurpotenties. Hiermee wordt een bijdrage geleverd aan de thema’s ‘ecologisch ontwerpen’ en ‘duurzame aanleg beheer en onderhoud’ in het TKI-water programma.Om dit te bereiken zijn de interpretatiemethoden verder uitgewerkt:-Vertaling naar de Landschappelijke bodemkaart met Fysisch-Geografische eenheden-Integratie van de huidige hydrologie in Fysiotopen (combinatie van FG-eenheid met vochtklassen)-Bepalen variatie in (hydrologische) standplaatskenmerken en beoodelingsfactoren ‘ontwateringstoestand’ en ‘vochtleverend vermogen’ op basis van kenmerken in boringen en het reliëf binnen kaartvlakken-Nieuwe methode om de realisatiekansen voor doeltypen (SNL-beheertypen of N2000-habitattypen) af te leiden uit affiniteit van die doeltypen voor de Fysisch-Geografische eenheden en de abiotische randvoorwaarden die daarbij horenoDe affiniteit wordt bepaald door te vergelijken welk deel van de kenmerkende plantengemeenschappen van elk doeltype overeenkomt met de potentiele vegetaties voor de FG-eenheidoDe realisatiekansen volgen dan uit de mate van overlap tussen de standplaatskenmerken binnen elk fysiotoop en abiotische randvoorwaarden voor het doeltype.Met deze methoden is het beter mogelijk om op een reproduceerbare onderbouwde manier uitspraken te doen over de bodemgeschiktheid voor bosbouw en realisatiekansen voor natuur. Waarbij deze analyse gestoeld is in een Fysisch-Geografisch onderbouwde ‘Landschapsecologische Systeem Analyse’ (LESA) waarin de landschapsecologische positie van het gebied en de interne structuur wordt beschreven. Voor het afleiden van de bovengenoemde methoden hebben wij een aantal tools ontwikkeld of doorontwikkeld met het doel om de analyses efficiënter en op reproduceerbare wijze te kunnen uitvoeren:-Binnen ArcGIS is een aantal scripts en modellen ontwikkeld om de benodigde gisanalyses (kaartoverlays afleiden variatie in maaiveldhoogte presentatie in kaartvorm etc.) uit te voeren-Binnen Excel (VBA) zijn scripts ontwikkeld om de benodigde interpretaties uit te voeren:oAfleiden van Landschappelijke bodemkaart uit geomorfologische kaart en bodemkaartoAfleiden fysiotopen uit FG-eenheden grondwatertrappenkaart boorbeschrijvingen en variatie maaiveldhoogteoAfleiden geschiktheidsbeoordeling bosbouwoAfleiden realisatiekansen voor natuuroPresentatie resultaten in tabellen voor rapport en invoer voor ArcGIS voor presentatie in kaartvorm.

De methoden die gebruikt zijn om geomorfologische- en bodemkaarten te interpreteren voor de beoordeling van potenties voor natuur en te toetsen aan de actuele situatie van o.a. de grondwaterdynamiek zijn beschreven in het rapport bij de eerste versie van de Landschapsleutel (Kemmers et al 2011) en gedeeltelijk beschikbaar in de online tool van de Landschapsleutel (Van Delft et al 2015). Deze methoden zijn eerder al wel gebruikt in gebiedsstudies waar de realisatiekansen voor natuur beoordeeld moesten worden waarbij voorheen vooral gewerkt is met ‘ad hoc’ methoden (o.a. Van Delft 2014 Van Delft & De Waal 2015). Met het TKI-deel van dit project zijn deze methoden verder gestroomlijnd en doorontwikkeld. Dit proces is in het kader van andere projecten nog steeds gaande waarbij de tools gaandeweg worden omgezet naar één programmeeromgeving (R) waardoor deze beter op elkaar aansluiten en minder gevoelig zijn voor veranderingen in nieuwe versies van ArcGIS en Excel. Het laatste is een belangrijk probleem waar tools die in een dergelijke omgeving ontwikkeld zijn erg gevoelig voor zijn. Onderstaande literatuurlijst geeft een indruk van de projecten waarin de tools gebruikt zijn. De beoordeling van de geschiktheid voor bosbouw is in de jaren ’70 en ’80 van de 20e eeuw veelvuldig toegepast voor karteringen van boswachterijen van Staatsbosbeheer (o.a. Van Delft & Maas 1988). De beoordeling werd geheel ‘handmatig’ uitgevoerd volgens de zogenaamde WIB-C methode (Ten Cate et al. 1995). Vanwege de hernieuwde belangstelling voor houtproductie in het bosbeheer is deze methode hier opnieuw gebruikt en aangepast aan de huidige kennis. Een begin daarmee is gemaakt bij een studie over de duurzaamheid van houtoogst op Nederlandse bosgroeiplaatsen (Bonten et al. 2015). De methoden zijn verder uitgewerkt en er zijn tools ontwikkeld om de beoordeling sneller en efficiënter uit te kunnen voeren. Deze methoden en tools zijn geïntegreerd met de Landschapsleutel.

De resultaten van de kartering in Twickel (het private deel) worden geleverd aan Stichting Twickel en hebben het doel de planning en het terreinbeheer te ondersteunen. De gegevens zijn in principe wel openbaar. Alterra-rapporten zijn via de website van de WUR beschikbaar. De Online tool van de Landschapsleutel is openbaar beschikbaar en kan door iedereen (met bronvermelding) gebruikt worden. Offline tools zijn in principe voor gebruik binnen Alterra voor toekomstige projecten. De Storymap is ook openbaar beschikbaar.

Het samenwerkingsverband zal op de websites van het deelnemende partijen kenbaar worden gemaakt. Hierin zal ook een korte samenvatting van het onderzoek en de consortiumpartners worden weergegeven. Wanneer het project wordt afgesloten zullen de highlights van de behaalde resultaten hier ook worden bekendgemaakt. Afhankelijk van het behaalde resultaat behoort een populair artikel (bijv. in Vakblad Natuur Bos Landschap) tot de mogelijkheden, waarmee een breed publiek van informatie wordt voorzien. Op de website van TKI-Deltatechnologie zal ook een korte impressie van het project geplaatst worden.

Het samenwerkingsverband zal op de websites van het deelnemende partijen kenbaar worden gemaakt. Hierin zal ook een korte samenvatting van het onderzoek en de consortiumpartners worden weergegeven. Wanneer het project wordt afgesloten zullen de highlights van de behaalde resultaten hier ook worden bekendgemaakt. Afhankelijk van het behaalde resultaat behoort een populair artikel (bijv. in Vakblad Natuur Bos Landschap) tot de mogelijkheden, waarmee een breed publiek van informatie wordt voorzien. Op de website van TKI-Deltatechnologie zal ook een korte impressie van het project geplaatst worden.