Een waterbank is zowel een technologische als organisatorische oplossing, waarbij slim gebruik wordt
gemaakt van de verschillende opslagmogelijkheden die boven- en ondergronds in het gebied beschikbaar
zijn. Zo kan een optimale balans tussen wateronttrekking en infiltratie worden gezocht waarbij enerzijds
tijdig voldoende water beschikbaar is en anderzijds wateroverlast wordt tegengegaan.

Zo kan bijvoorbeeld overtollig regenwater in de ondergrond wordt geïnjecteerd om de zoetwatervoorraad
aan te vullen en op een later moment weer terug te winnen om te gebruiken als gietwater. Bijkomend
voordeel is dat bovengronds, in de hemelwaterbassins, meer ruimte komt voor het bergen van piekbuien,
mits daarop actief gestuurd wordt. De lasten voor infiltratie kunnen worden verdeeld over de partijen die
voordeel halen uit de onttrekkingen. De studie COASTAR Waterbank Westland - Droge voeten, voldoende
gietwater (KWR 2021.062) laat zien dat een waterbanksysteem wateroverlast en verzilting van de
ondergrond in het Westland daadwerkelijk tegengaat. Een waterbank kan zo sterk bijdragen aan het
verduurzamen van de gietwatervoorziening én het waterbeheer.

In dit project wordt de haalbaarheid van een waterbankconcept in de praktijk voor een concrete situatie
getoetst en de impact op water, bodem en ondergrond onderzocht, waarbij de bufferfunctie van de
ondergrond optimaal dient te worden benut. Een groep van 16 tuinders (44 ha bruto glas) in de Hooghe
Beer, een deelgebied van het Westland, heeft zich verenigd om in nauwe samenspraak met het
hoogheemraadschap, de provincie en de gemeente de waterbank technisch, organisatorisch en juridisch
vorm te geven en zo de onderzoeksvragen te beantwoorden.

Zij zullen een gekoppeld watersysteem aanleggen (daken, bassins, noodberging en ondergrondse opslag) dat
door de ondernemers zelf gebruikt en beheerd kan worden, in nauwe samenspraak met het
hoogheemraadschap. Met de koppeling wordt gestreefd naar een optimale benutting van regenwater,
voorkomen van wateroverlast en tegengaan van verzilting van het grondwater.

Er zijn veel vragen die beantwoord dienen te worden voordat een waterbanksysteem effectief en
grootschalig in de praktijk kan worden toegepast. Vragen over een goed ontwerp, de technische uitwerking,
en de aansturing, maar ook over de effectiviteit en effecten van een dergelijk systeem in relatie tot de
doelen in waterbeheer en watervoorziening. Hoe groot zijn de (verwachte) effecten van een
waterbanksysteem op de doelen in waterbeheer en watervoorziening? Kunnen we effectieve sturingsregels
opstellen die beide doelen dienen? Kan de beschikbaarheid en kwaliteit van gietwater gegarandeerd
worden? En hoe vertalen deze inzichten zich naar andere gebieden waar een waterbanksysteem kansrijk
lijkt?

Daarnaast zijn er vragen over de organisatie van de samenwerking en wet- en regelgeving. Hoe organiseren
tuinders zich? Welke afspraken maken ze met het waterschap? En onderling over de kostenverdeling? Hoe
verloopt de vergunningverlening in de praktijk? Wat zijn eventuele moeilijkheden of tegenstrijdigheden in
wet- en regelgeving? En wat is daaraan te doen? Hoe organiseren we deze publiek-private samenwerking
voor een duurzame watervoorziening?

Met deze pilot leren ondernemers, gebiedspartners en kennispartners òf en hoe een waterbanksysteem in
de praktijk kan werken. Deze kennis kan gebruikt worden voor de eventuele beslissing voor verdere
implementatie, mogelijk Westland-breed. Zo geeft het tuinders een perspectief voor de watervoorziening
voor hun bedrijf en leert het de gemeente en de waterbeheerder de bijdrage die een dergelijk systeem, met
private partijen, kan leveren aan het waterbeheer. Uiteindelijk is het doel lessen te trekken die niet alleen
voor het Westland maar op meer plekken in Nederland en wellicht daar buiten interessant kunnen zijn.
Lessen uit deze pilot kunnen relevant zijn voor andere gebieden waar gebruik van (grond)water onder druk
staat, zoals de hoge zandgronden in Nederland, en kustgebieden en aride regio’s wereldwijd.

Het projectvoorstel geeft invulling aan de Kennis- en Innovatieagenda :
 Landbouw, water, voedsel: MMIP C1 Voorkomen van wateroverlast en watertekort.
 Landbouw, water, voedsel: MMIP C3 Waterrobuust en klimaatbestendig stedelijk gebied.
Het project draagt bij aan het bereiken van de doelstellingen van meerdere deelprogramma’s van MMIP C1,
namelijk:
1. Klimaatadaptieve gebiedsgerichte systeemkennis bodem – water – atmosfeer
2. Vergroten regionale zelfvoorzienendheid
5. Omgaan met (extreme) droogte
6. Governance voor klimaatbestendig landelijk gebied
Het project is ook relevant voor MMIP C3 waterrobuust en klimaatbestendig stedelijk gebied. Zo zijn de
sturingsregels voor het beheer van het gekoppelde waterbanksysteem ook (met enige inspanning) goed te
vertalen naar een effectief gekoppeld grond- en oppervlaktewater beheer in stedelijke gebied.
De pilot Waterbank Hooghe Beer wordt ondersteund door het Deltaprogramma Zoetwater, die dit ziet als
een van de belangrijke innovaties in Nederland op het gebied van duurzaam waterbeheer.

De pilot is een unicum in Nederland en wereldwijd: technologisch oplossingen voor watervoorziening,
oppervlaktewaterbeheer en grondwaterbeheer worden gecombineerd toegepast in een publiek-private
samenwerking tussen tuinders en waterschap. De waterbank koppelt gebruikers en diverse
bergingsmogelijkheden, boven- en ondergronds, in een gezamenlijke aanpak voor duurzaam waterbeheer.
Lessen uit deze pilot kunnen ook relevant zijn voor andere gebieden waar gebruik van grondwater onder
druk staat, zoals de hoge zandgronden in Nederland, en kustgebieden en aride regio’s wereldwijd
De pilot komt voort uit verkenningen in TKI kennisprogramma COASTAR:
 Zie rapport COASTAR Waterbank Westland. Droge voeten, voldoende gietwater (KWR 2021.062).
Et project maakt gebruik van de kennis die ontwikkeld is en wordt in:
 TKI project ASR Digital Twin (TKI Watertechnologie).
 NWO programma AquaConnect (https://www.aquaconnect.nu/).

Het voorstel wordt ingediend als een cross-over met TKI Watertechnologie. Zo worden zowel de relevante
waterkwaliteits- als de hydrologische aspecten in het project meegenomen.

Producten Waterbank Hooghe Beer - Wat - Middels
1 Conceptueel (technisch) ontwerp van waterbanksysteem Hooghe Beer - Webinars, nieuwsberichten -
COASTAR-netwerk
2 Notitie Opzet organisatie Waterbank; obstakels en aanbevelingen - Website, nieuwsberichten - COASTAR, Aquaconnect
3 Waterbanksysteem in de praktijk - Kennisdagen, werksessie - Kijk in je Kas, Deltaprogramma
4 Framework BOS - Samen met product 5.
5 Operationeel BOS - Kennisdagen, webinar - Kijk in je kas, COASTAR
6 Rapportage evaluatie en opschaling Waterbanksysteem - symposium, Nieuwsberichten - COASTAR, Aquaconnect, Deltaprogramma

De ideeën voor een waterbanksysteem voor het Westland komen voort uit TKI kennisprogramma COASTAR.
Inmiddels heeft dit kennisprogramma zich ontwikkeld tot een krachtig netwerk waarin publieke en private
partners van Zuid-Holland tot Groningen actief kennis uitwisselen en ontwikkelen. Kennis en ervaringen uit
de pilot zullen actief gedeeld worden binnen het netwerk en via www.coastar.nl.

Stichting KijK (Kennis in je Kas) draagt zorg voor disseminatie binnen de glastuinbouwsector, onder andere
via kennisdagen en Glastuinbouw Waterproof (www.glastuinbouwwaterproof.nl)

De pilot zal onderdeel worden van de kennisagenda van het Deltaprogramma. Diverse presentaties op de
jaarlijkse kennisdagen en maandelijkse online werksessies worden voorzien.

De verbinding wordt gelegd met NWO-programma AquaConnect (https://www.aquaconnect.nu/). COASTAR
is een van de kennisprogramma’s waaraan AquaConnect gelinkt is en bij de waterbankpilot betrokken
onderzoekers van KWR en Deltares zijn ook betrokken bij AquaConnect. Governance van
zoetwatervoorziening is een van de onderzoeksthema’s binnen AquaConnect die relevant zijn ook voor de
pilot. Uitwisseling met betrokken onderzoekers van de Universiteit Utrecht (UU) en Vrije Universiteit
Amsterdam (VU) wordt opgezet.

Met deze pilot hopen ondernemers, gebiedspartners en kennispartners te leren òf en hoe een
waterbanksysteem in de praktijk kan werken. Deze kennis kan gebruikt worden voor de eventuele beslissing voor verdere implementatie, mogelijk Westland-breed, als (deel-)oplossing voor het gietwatervraagstuk in
het Westland. De pilot draagt zo bij aan het behouden en versterken van de internationale
concurrentiepositie van de Nederlandse glastuinbouw.

Lessen uit deze pilot zijn relevant voor andere gebieden waar (gebruik van) grondwater onder druk staat,
zoals de hoge zandgronden, in Nederland, en kustgebieden en aride regio’s wereldwijd. Internationale
disseminatie en vermarkting vindt plaats via het COASTAR-netwerk (waarin ook NL bedrijfsleven
vertegenwoordigd is) en via de internationaal opererende NL tuinbouwsector (tuinders, en bij de realisatie
betrokken installateurs). Deze vermarkting kan onder andere worden opgepakt door de internationaal
opererende adviesbureaus Arcadis en Acacia Water, die samen met KWR en Deltares het COASTAR-netwerk
mede aansturen.

Alle partijen krijgen alle resultaten van het Project ter beschikking. De resultaten van de samenwerking kunnen breed verspreid worden. Partijen kunnen over deze resultaten vrijelijk publiceren. De resultaten zullen volledig openbaar beschikbaar zijn, met uitzondering van ter beschikking gestelde achtergrondkennis.

Verspreiding van informatie over het project en de uitkomsten verloopt middels:
 Communicatie (door betrokken gemeente) met omwonenden Waterbank (met name tuinders), ondersteund
door projectpartners.
 Begeleid bezoek door geïnteresseerden aan meetlocaties.
 Artikel(en) in vakblad(en).
 Project en resultaat omschrijving op TKI website en websites van projectpartners.
 Publicatie van resultaten op internetsites, zoals www. COASTAR.nl.

Het consortium zal een samenwerkingsovereenkomst sluiten die aan de eisen van de regeling tegemoet komt