Doel was om met behulp van burgers (citizen science) de oppervlaktewaterkwaliteit in Amsterdam te onderzoeken. Met ca. 500 burgers werd onderzocht hoe zij waterkwaliteit in relatie tot gebruiksmogelijkheden (variërend van bijv. planten water geven tot zwemmen) inschatten. Daarnaast werd bekeken hoe monitoringsdata verzameld door burgers zich verhouden tot monitoringsdata verkregen door professionals. Doordat waterkwaliteitsbeoordeling werd gekoppeld aan functies die veelal bijdragen aan gezondheid in de stad sloot dit project aan op het doel uit KIC Duurzame deltasteden om wateropgaven te koppelen aan andere ontwikkelingen in de stad. Zowel door deelname aan de monitoringscampagnes als via media-activiteiten en een rondreizende kunst-installatie over waterkwaliteit kreeg een brede groep burgers bewustzijn en kennis over stedelijke waterkwaliteit en fluctuaties hierin. Op basis daarvan kunnen zij beter beslissingen nemen over en hoe zij het water kunnen gebruiken. Door de samenwerking tussen toegepaste kennisinstituten Deltares en Stichting Wageningen Research Wageningen Environmental Research kunstenaar Pavel van Houten Waternet en AMS werd de best beschikbare kennis en ervaring met participatieve monitoring kennisoverdracht aan burgers en waterkwaliteitsmonitoring gebundeld en kon voor het eerst een breed publiek bereikt worden.

In het kader van de participatieve samenleving wordt door de overheid van burgers verwacht dat zij meer zelfredzaam zijn en zelf verantwoordelijkheid nemen voor hun omgeving en hun welzijn. Sommige burgers gaan hiermee aan de slag door groen in hun omgeving te onderhouden of zelf luchtkwaliteit te meten. Kennisinstituten Deltares en Stichting Wageningen Research Wageningen Environmental Research zijn op het gebied van leefomgeving en milieu van oudsher gericht op kennisontwikkeling en informatievoorziening voor overheidspartijen. Beide instituten en Waternet vinden het in het kader van de recente maatschappelijke ontwikkeling echter noodzakelijk om burgers meer te betrekken bij monitoring van in dit geval waterkwaliteit in de stad. Met name in steden neemt de vraag van burgers (en bedrijven) naar gebruik van het oppervlaktewater toe. Dit is het gevolg van bevolkingsgroei en verbetering van de waterkwaliteit. Burgers hebben echter nauwelijks tot geen kennis en informatie over waterkwaliteit in relatie tot gebruiksmogelijkheden. In diverse steden leeft bijvoorbeeld een sterke behoefte om te zwemmen in stedelijk oppervlaktewater buiten officiële zwemwaterlocaties. Buiten deze officiële locaties wordt echter niet of nauwelijks gemonitord en kennis over fluctuaties in waterkwaliteit bereikt burgers nauwelijks. Bovendien gaat de huidige gangbare wijze van monitoring gepaard met onzekerheden over de kwaliteit op ieder moment en de bronnen van verontreinigingen. De monitoring en voorspelling van waterkwaliteit kan verbeterd worden door inzet van moderne meet- en modelinstrumenten en kennis over bronnen van potentiele verontreiniging die anders zijn dan bij formele zwemlocaties.

In het kader van dit project werden de volgende activiteiten uitgevoerd:1) Analyse van praktische ervaringen met citizen science/participatieve monitoring mogelijkheden voor betere monitoring van pathogenen in oppervlaktewater en bronnen hiervan in stedelijk water inclusief verkenning nieuwe sensoren bij bedrijfsleven.2) Opzetten van een monitoringsstrategie en -plan voor burgers en voor experts.3) Ontwikkeling monitorings-toolbox voor burgers en publieksinstallatie over waterkwaliteit.4) Monitoren juli t/m augustus 2017.5) Opstellen aanbevelingen voor participatieve monitoring van waterkwaliteit en informatievoorziening aan burgers. 6) Kennisoverdracht aan een breed maatschappelijk publiek via media (o.a. Het Parool) activiteiten rondom de rondreizende publieksinstallatie en een debatavond.7) Kennisoverdracht aan waterbeheerders en andere waterprofessionals door middel van een publicatie en een presentatie op een congres.

Het was de eerste keer dat burgers op zo’n grote schaal betrokken werden bij waterkwaliteitsmonitoring en dat de kwaliteit direct gerelateerd werd aan functies waar zij gebruik van maken. Door de samenwerking met kunstenaar Pavel van Houten werd een unieke monitoringstoolkit ontwikkeld voor burgers waarmee de monitoring aantrekkelijk en leerzaam is gemaakt. Vergelijking van de monitoringsdata van burgers en met bestaande datasets verzameld door experts leverde het beeld op dat hoewel de nauwkeurigheid van individuele metingen lager is de patronen in de stad prima zichtbaar worden. Soms zelfs beter zichtbaar omdat op zoveel plaatsen werd gemeten veel meer dan mogelijk is met alleen experts. Er is ook meer inzicht ontstaan bij Waternet over hoe burgers beslissingen nemen over het gebruik van water en hoe monitoring het beste kan aansluiten op hun afwegingsproces.

In de periode juli-augustus 2017 werd door ca. 500 burgers overal in Amsterdam de waterkwaliteit gemonitord. Deelnemers aan de burgermonitoring werden geworven door middel van berichten in buurtkranten en organisaties gericht op de buurten waarin de locaties gelegen zijn. Daarnaast werd met een rondreizende kunstinstallatie waarin het publiek waterkwaliteit kon ervaren een breed publiek bereikt. Samenwerking met media, musea, zoals Micropia, en met water gerelateerde evenementen als de CitySwim garandeerde dat het grote publiek geïnformeerd werd over dit citizen science project en de uitkomsten van de monitoring. Deelnemers en de waterbeheerder zijn tijdens een debatavond met elkaar in gesprek gegaan over waterkwaliteit in relatie tot gebruik en hoe monitoring en informatievoorziening aan burgers kan worden geoptimaliseerd. Voor waterprofessionals werd daarnaast een publicatie geschreven voor een vakblad waarin de resultaten van dit project worden besproken en aanbevelingen worden gegeven voor participatieve monitoring en informatievoorziening aan burgers. Daarnaast werd via diverse activiteiten zoals congrespresentaties, samenwerking met AMS en het netwerk van Waternet in Nederland gezorgd voor disseminatie van de resultaten onder waterbeheerders in heel Nederland.

https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/0963662519840934

De resultaten van het project worden openbaar beschikbaar gemaakt aan waterbeheerders en andere professionals uit de watersector en aan het algemene publiek. Dit gebeurt via de in het onderdeel ' Valorisatie' beschreven kanalen.

Het algemene publiek wordt geïnformeerd via de websites van de partners en tijdens de activiteiten rondom de rondreizende kunstinstallatie waarin het publiek waterkwaliteit kan ervaren. Samenwerking met media, musea en met water gerelateerde evenementen garandeert dat het grote publiek geïnformeerd wordt over de geplande activiteiten en de uitkomsten van de monitoring. Deelnemers aan de buurtmonitoring en waterbeheerder gaan tijdens de debatavond met elkaar in gesprek optimalisatie van monitoring en informatievoorziening aan burgers.

Het algemene publiek wordt geïnformeerd via de websites van de partners en tijdens de activiteiten rondom de rondreizende kunstinstallatie waarin het publiek waterkwaliteit kan ervaren. Samenwerking met media, musea en met water gerelateerde evenementen garandeert dat het grote publiek geïnformeerd wordt over de geplande activiteiten en de uitkomsten van de monitoring. Deelnemers aan de buurtmonitoring en waterbeheerder gaan tijdens de debatavond met elkaar in gesprek optimalisatie van monitoring en informatievoorziening aan burgers.