Gezonde bodem voor leefbare steden “UrbiSoil”
Samenvatting project
Deltatechnologie draagt bij aan de leefbaarheid van de delta, in stedelijke en landelijke gebieden. Ze richten zich op de balans tussen land en water, economie en ecologie, tussen het heden en de toekomst. Dit project draagt bij aan die visie van evenwicht met betrekking tot gezonde bodems in de stad. Een gezonde bodem is essentieel voor waterbeheer, klimaatbestendigheid en biodiversiteit. Stedelijke bodems vervullen veel van dezelfde ecosysteemdiensten als landbouwbodems, maar dragen ook specifiek bij aan klimaatadaptatie en stedelijke infrastructuur. Voor een gezonde stedelijke bodem is het essentieel om methoden te ontwikkelen om bodemgezondheid te meten en te monitoren. De doelstelling van dit project is het vaststellen van meetbare bodemindicatoren, doelen en drempelwaarden om de gezondheid van stedelijke bodems te kwantificeren en beoordelen. Het beoogde resultaat is praktische en breed toepasbare bodemgezondheidsindex voor het meten, verbeteren en/of monitoren van bodemgezondheid in stedelijke gebieden. Hiermee wordt een instrument ontwikkeld dat publieke en private partijen in staat stelt om bodemgezondheid te integreren in stedelijke (her)ontwikkeling, ruimtelijke planvorming en beheer. Daarnaast biedt de bodemgezondheidsindex een leidraad of handboek voor marktpartijen (zoals ingenieurs- of milieutechnische bureaus) om in te spelen op de toenemende bewustwording, het groeiende belang en de vraag naar het kwantificeren van bodemgezondheid in stedelijke gebieden, en biedt het mogelijkheden om hun expertise te verbreden en verder te ontwikkelen.
Doel van het project
De doelstelling van dit project is het vaststellen en verifiëren van meetbare bodemindicatoren, doelen en drempelwaarden om de gezondheid van stedelijke bodems te kwantificeren en beoordelen. Deze informatie wordt gebundeld in een praktische en breed toepasbare bodemgezondheidsindex voor het verbeteren van bodemgezondheid in stedelijke gebieden.
Deze bodemindex kan een diverse groep van besluitvormers ondersteunen bij de integratie van bodemgezondheid in hun besluitvormingsprocessen, onder andere over ruimtelijke inrichting en planning. Hiermee kan bodemgezondheid een centrale rol spelen in duurzame besluitvorming voor een leefbaar stedelijk gebied in onze delta.
Een aanvullend doel is om meer gegevens te verzamelen waarmee een database opgebouwd kan worden met betrekking tot streef- en drempelwaarden voor bodemgezondheidsindicatoren in stedelijk gebied. Het opbouwen van deze dataset kan uiteindelijk bijdragen aan het beter en sneller kwantificeren van bodemgezondheid. Hiermee wordt nadrukkelijk de samenwerking gezocht met private partners die de benodigde metingen van deze indicatoren voor de bodemgezondheid indicatoren uit kunnen voeren en hiermee publieke partners zoals gemeenten maar ook ander private partijen (ingenieursbureaus, landschapsarchitecten, stedenbouwkundigen) kunnen ondersteunen in het bepalen van de bodemgezondheid binnen het stedelijk gebied.
Motivatie
Stedelijke bodems spelen een cruciale rol in waterbeheer, klimaatbestendigheid en biodiversiteit, maar worden vaak over het hoofd gezien in stedelijke ontwikkeling. Dit project is gemotiveerd door de noodzaak om bodemgezondheid meetbaar en inzichtelijk te maken, zodat het een volwaardige factor wordt in stedelijke (her)ontwikkeling en ruimtelijke planning.
Uitgevoerde acties
• Werkpakket 1: Inventarisatie behoefte bodemgezondheidsindex
In dit werkpakket zullen de behoeften en verwachtingen van publieke-, private partijen en kennisinstellingen worden geïnventariseerd door middel van stakeholderconsultaties.
• Werkpakket 2: Verbreden en Opschalen bodemgezondheidsindex
Werkpakket 2 is gericht op het samenbrengen, verbreden en opschalen van de geselecteerde parameters tot een werkbare, universeel toepasbare, bodemgezondheidsindex. Hieronder valt ook de eventuele verbreding van de indicatorset, verbreding van de binnen de bodemgezondheidsindex gedefinieerde landgebruiksdoelen, en de verbreding en opschaling van een scoresysteem die duiding geeft aan de meetresultaten van de individuele bodemindicatoren. Hieronder valt ook het vaststellen van streef- en drempelwaarden voor de indicatoren.
• Werkpakket 3: Testen Bodemgezondheidsindex in pilotlocaties
In dit werkpakket zal de bodemgezondheid index worden toegepast in de verschillende pilotlocaties. Hierbij wordt zowel de werkbaarheid van de bodemgezondheidsindex getest, maar ook een referentie dataset opgebouwd die gebruikt kan worden voor validatie (en eventueel herijking) van de streef- en drempelwaarden uit werkpakket 2.
• Werkpakket 4: Implementatie bodemgezondheidsindex
Werkpakket 4 zal zich richten op de implementatie van de bodemgezondheidsindex in publieke- en private organisaties. Hieronder vallen bijvoorbeeld het opstellen van een praktische gebruiksgids, het visualiseren van de bodemgezondheidsscores voor praktische gebruik in de organisatie en het organiseren van workshops voor de klankbordgroep.
Innovativiteit
De volgende beoogde innovatie is voorzien voor het TKI-voorstel UrbiSoil:
• Het project is gericht op het ontwikkelen van een bodemindex voor de bodemgezondheid van stedelijke bodems. Soortgelijke indexen bestaan al voor rurale (landbouw) gronden, maar ontbreken nog voor stedelijke context. Het ontwikkelen van een index die rekening houdt met de unieke stedelijke variatie in bodemgebruik en gesteldheid biedt een vernieuwende benadering voor het meten urbane bodemgezondheid.
• Door met een kennisinstelling, publieke (gemeenten) en private partijen gezamenlijk de kennis, behoeften en mogelijkheden van een bodemgezondheidsindex te bundelen ontstaat een geïntegreerde aanpak die niet alleen wetenschappelijk onderbouwd is, maar ook direct toepasbaar en relevant voor stedelijke ontwikkelingsprojecten en duurzaam bodem- en waterbeheer. Het betrekken van met name private partijen en het publiek bij de ontwikkeling en implementatie verhoogt de ‘public awareness’ en het belang van een gezonde bodem bij alle belanghebbenden.
• Door een bodemgezondheidsindex te integreren in ruimtelijke ordening en stadsplanning, wordt de link gelegd tussen bodembeheer en stedelijke duurzaamheid. Dit biedt beleidsmakers een innovatieve tool om milieubewuste en duurzame beslissingen te nemen.
• De in het project gegenereerde meetgegevens van bodemgezondheid indicatoren dragen bij aan de totstandkoming van een referentie dataset voor stedelijke gebieden die alle facetten, d.w.z fysisch, chemisch en biologisch van bodemgezondheid beslaat, hetgeen dat tot nu toe niet bestaand is. Deze dataset kan gebruikt worden voor nieuwe kennisvragen en inzichten in het functioneren van stedelijke bodems.
Valorisatie
• Bodemgezondheidsindex: Stelt gemeenten en private partijen in staat om gericht te werken aan het verbeteren van bodemgezondheid en duurzaamheid.
• Bodemgezondheid indicatoren analysepakket en meetrapport: Aanbod van een analysepakket gericht op bodemgezondheid indicatoren en consultingsdiensten.
Intellectueel eigendom
De resultaten van het project worden openbaar gemaakt via een rapportage en gepubliceerd voor publieke toegankelijkheid. Indien er intellectueel eigendom (IP) uit het onderzoek voortkomt, wordt in overleg met de deelnemers bepaald hoe hiermee wordt omgegaan. Hierbij worden afspraken gemaakt over eigendomsrechten, gebruik en mogelijke verdere ontwikkeling van het intellectuele eigendom.
Informatievoorziening project
Een projectstart met het gehele consortium is gepland in juni 2025. De intentie is dat de uitvoering van het project in mei 2025 kan starten. Er zal gedurende het project eens per half jaar een consortiumoverleg zijn. Agenda en verslag wordt opgesteld en verspreid door WENR. Bijwonen (fysiek of online) van de bijeenkomsten door consortiumleden zal afhankelijk zijn van de bespreekpunten.
Externe communicatie:
De resultaten (bodemgezondheidsindex) van het project zullen beschikbaar worden gesteld via de wur-bibliotheek (rapport). Het actief delen van resultaten van het UrbiSoil project zal worden gedaan via nieuwsberichten, social media, de TKI website, en het verzorgen van presentaties op webinars/congressen/symposia of uitnodiging van publieke/private instellingen.
Projectvoorwaarden
Het consortium heeft een samenwerkingsovereenkomst die aan de eisen van de regeling tegemoet komt.