Proeftuin Duurzame Rivieren
In 2020 is gestart met de proeftuin duurzame rivieren. Centraal in de proeftuin staat de ondersteuning bij het vormen van succesvolle coalities. Omdat coalities vaak rond concrete initiatieven ontstaan zijn er vier focusgebieden ontstaan:
Op meerdere plaatsen werken betekent niet dat de samenhang ontbreekt. In alle gebieden is ‘innovatief omgaan met sediment’ een belangrijk thema. Het is van belang om te weten waar het aanbod van en waar de vraag naar sediment is. Welk sediment (samenstelling/fractie en kwaliteit) kan voor welke toepassing worden gebruikt en welke hoeveelheden moeten dan worden gematcht?
De voorbeelden uit de verschillende gebieden kunnen elkaar daarbij initiëren en het is belangrijk om kennis op dit thema breed uit te wisselen.
Een tweede onderwerp dat vraagt om een bredere benadering dan maatwerk is de manier van laten landen van initiatieven bij de beheerder van de rivier. Hoe kom je op de goede manier in gesprek om dingen mogelijk te maken? De ervaringen met de ‘leerruimte’ in het beheer & onderhoudscontract van de IJssel en het Twentekanaal bieden een aanknopingspunt, maar de constatering is ook dat verbeteringen mogelijk zijn en dat het breder moet kunnen worden toegepast.
Omdat concrete initiatieven vragen om maatwerk wordt ook separaat hierover gerapporteerd. Aanspreekpartners vo.or de overkoepelende proeftuin zijn Philip Drontmann philip@alliantiemanager.com en Laura Brakenhoff laura.brakenhoff@rws.nl.
Deelgebied Sediment Rijnmond 2021-2024
Een intensieve consultatie met de potentiële coalitiepartners in 2020 heeft gezorgd voor commitment aan de zogenaamde Proeftuin Sediment Rijnmond. In het hiervoor opgestelde projectvoorstel, is overeenstemming bereikt over het doel, de aanpak, de organisatie en de beoogde private en publieke financiering. Deelnemende partijen zijn Havenbedrijf Rotterdam, Waterschap Hollandse Delta, De Vries & van de Wiel, Stichting Ark Natuurontwikkeling, Natuurmonumenten, Wageningen Marine Research, Rijkswaterstaat West-Nederland-Zuid en Rijkswaterstaat WVL en Deltares. De Proeftuin is per 1 februari 2021 van start gegaan. Deze coalitie werkt inmiddels in een publiek-privaat samenwerkingsproject samen: Het doel van de Proeftuin Sediment Rijnmond (PSR) is om een strategie te ontwikkelen voor duurzaam sedimentbeheer met zoveel mogelijk meerwaarde voor natuur, rivierbeheer, waterveiligheid en ruimtelijke kwaliteit waarmee de delta op de lange termijn in staat is om mee te bewegen met een stijgende zeespiegel. Dit gebeurt door het ontwikkelen van nieuwe concepten en het testen van deze concepten in een integrale gebiedsgerichte aanpak in maximaal 3 demonstratie gebieden. Door verschillende pilots te ontwikkelen in samenwerking met reeds geplande onderhouds- en ontwikkelprojecten, kunnen deze concepten worden getest en gemonitord. Deze pilots helpen niet alleen om verschillende kennisvragen te beantwoorden, maar fungeren ook als demonstratie locatie voor nieuwe businesscases voor duurzaam sedimentbeheer in de Rijn-Maasmonding en als test en monitoring locatie voor het valideren van modellen en scenario’s om beter het systeemgedrag van de RMM te voorspellen. Hiermee ontwikkelt het project bouwstenen en principes voor een strategie voor duurzaam sedimentbeheer in de RMM. Bron: alinea projectvoorstel -december 2020-
Deelgebied Duurzame IJssel
In het traject van de IJssel rond de stedendriehoek Apeldoorn-Zutphen-Deventer ontstaan veel initiatieven die raken aan de rivier. Zo voert Deltares, op initiatief van de proeftuin Rivieren en in opdracht van de provincie Gelderland en de gemeente Zutphen een strategische verkenning rondom onder meer de onderwerpen Krib van de toekomst, Scheepvaart van de toekomst en een Loket voor de toekomst. Daarnaast spelen nog andere initiatieven die relevant zijn voor de ontwikkeling van de deelproeftuin ‘Duurzame IJssel’ rondom onder meer deze thema’s: Plastic, Bouwen met natuur, Water en energie en Scheepvaart van de toekomst.
Voor alle thema’s worden vanuit concrete initiatieven langs de IJssel coalities bij elkaar gebracht. Dit leidt er toe dat er concrete vervolgstappen worden gezet en initiatieven meer in samenhang worden uitgewerkt. Met Rijkswaterstaat Oost Nederland, provincie Gelderland en Overijssel wordt een route ontworpen waarlangs initiatieven van ‘derden’ op een goede manier kunnen landen. Hiervoor wordt aangesloten bij de leerruimte in het beheer- en onderhoudscontract van de IJssel.
Meer informatie: Andre Oldenkamp <info@ruimte-advies.nl>
Deelgebied Vaste Laag Waal / Nijmegen
De proeflocatie in de Waal bij Nijmegen is gericht op bevaarbaarheid. Doorgaande bodemerosie in combinatie met een vaste (erosieresistente) laag, leidt er hier toe dat de rivier ondieper wordt, waardoor de scheepvaart problemen kan krijgen. Daarom heeft de minister van Infrastructuur en Waterstaat in 2019 opdracht gegeven aan RWS voor de inrichting van een innovatieve pilot, waarbij aansluiting is gezocht met andere opgaven. Er worden drie maatregelen genomen: (1) het afschrapen van de vaste laag, (2) het vullen van de ontgrondingskuil stroomafwaarts van de vaste laag en (3) het structureel stoppen van de doorgaande rivierbodemdaling via sedimentsuppleties in kribvakken.
In 2020 zijn maatregelen 1 en 2 uitgevoerd. RWS-ON is bezig om het innovatieve deel m.b.t. de riviersuppleties vorm te geven. Hierbij wordt gedacht aan een vroegtijdige marktbetrekking om te komen tot: monitoringsplan, kennisontwikkeling plan en een ontwerp waar PPO mee verder kan. De TKI Deltatechnologie Community draagt waar mogelijk bij aan de uitwerking en coalitievorming waarbij in 2021 vooral aandacht wordt besteed aan de grensoverschrijdenden coalitievorming.
Meer informatie: Laura Brakenhoff laura.brakenhoff@rws.nl
Deelgebied Maas
In het programma Integraal Rivier Management (IRM) zijn de bodemontwikkeling en sedimenttransporten in de Maas belangrijke aandachtspunten voor de toekomstige inrichting van de Maas. Sedimentsuppleties kunnen een belangrijke component worden van het sedimentmanagement van de toekomst. De huidige plannen vormen een ‘window of opportunity’ om met een bredere coalitie dan binnen het programma voorzien, te komen tot een proeftuin voor innovaties in het sedimentbeheer.
Dit deelgebied is medio 2021 aan de proeftuin toegevoegd en bevindt zich in de opstartfase.
Meer informatie: Hermjan Barneveld h.barneveld@hkv.nl