Als onderdeel van het programma Integraal Rivier Management (IRM) wordt momenteel een beleidskeuze voorbereid over de afvoer- en bergingscapaciteit van de Rijntakken en Maas, met een uitgewerkte inrichting van het riviersysteem om richting te geven aan gebiedsuitwerkingen en lopende projecten. Het doel van IRM is een duurzaam goed systeemfunctioneren van de rivieren, zodat het systeem de bijbehorende geo-ecosysteemdiensten kan vervullen. Deze diensten worden door IRM nader gespecificeerd als de rivierfuncties (1) veilige hoogwaterafvoer, (2) zoetwaterbeschikbaarheid en drinkwatervoorziening, (3) natuur en ecologische waterkwaliteit, (4) bevaarbaarheid en (5) regionale (economische) ontwikkeling en ruimtelijke kwaliteit.
Dit onderzoeksproject, vormgegeven via een sectorbreed consortium, is bedoeld ter ondersteuning van de te maken beleidskeuze en om lange termijn, integrale systeemoplossingen te ontwikkelen waar voorheen vaak met een sectorale blik werd gekeken. Het onderzoek richt zich op de ontwikkeling en uitwerking van een lange-termijn redeneerlijn, waarbij gekeken wordt naar 2100 met een doorkijk naar 2200, in het bijzonder naar mogelijke oplossingsstrategieën die bijdragen aan de realisatie van voldoende afvoer- en bergingscapaciteit voor de Rijntakken en Maas. Onderzocht wordt hoe met de verschillende oplossingsstrategieën maximaal invulling kan worden gegeven aan genoemde rivierfuncties. De focus in het onderzoek ligt daarbij met name op het borgen van veilige hoogwaterafvoer, en natuur en waterkwaliteit, omdat deze mogelijk de grootste ruimtevragers zijn, maar ook de meeste meekoppelingskansen bieden. De effecten van laag water worden in een apart traject uitgewerkt.
Binnen het onderzoek wordt gekeken naar de doelmatigheid, het toepassingsbereik en de effectiviteit van verschillende bouwstenen, die bij kunnen dragen aan de realisatie van voldoende afvoer- en bergingscapaciteit in de toekomst. Onder andere wordt onderzocht hoe keuzes voor berging (ruimte voor de rivier) of afvoer (dijkverhoging) op lange termijn doorwerken in het doelbereik van de vijf rivierfuncties. Hierbij wordt ook gekeken naar het vermogen van oplossingsstrategieën om onzekerheden op te kunnen vangen. Het gaat daarbij met name om de mate waarin de oplossingsruimte voor de volgende generatie behouden blijft, maar ook om de toegevoegde waarde aan het leef- en vestigingsklimaat van het rivierengebied. Daartoe wordt onderzoek gedaan naar een afwegingskader voor (systeem-)maatregelen (waaronder de afweging dijkververhoging vs. rivierverruiming) waarbij naast de gangbare technisch-economische criteria ook specifiek op onzekerheid gerichte criteria betreffende de lange termijn worden meegenomen, waaronder robuustheid (beheers- en onderhoudbaarheid) van het rivier (eco-)systeem en aanpasbaarheid aan lange-termijnontwikkelingen.
Het onderzoek resulteert in een overzicht van doelbereik, neveneffecten en -baten van verschillende oplossingsstrategieën en de benodigde binnendijkse ruimte. In de opties is uitgewerkt welk type maatregel op welke (geografische) plek in het riviersysteem zijn beoogd, inclusief een aanduiding van de grootte en doelbereik van de maatregel. Op basis hiervan kan de benodigde binnendijkse ruimte worden bepaald. De opties zijn beoordeeld op de mate waarin ze voldoen aan het doelbereik voor de vijf rivierfuncties en op de mate van adaptiviteit.
Daarnaast levert het onderzoek concrete inrichtingsopties voor de lange-termijn gericht op een duurzaam goed systeem functioneren van de rivieren. Deze inrichtingsmogelijkheden worden als onderdeel van het onderzoek direct getoetst met het afwegingskader, wat inzicht geeft in de kansen, beperkingen en technisch-realistische uitwerking van verschillende oplossingsrichtingen. Daarmee bieden de resultaten ook inzicht in de benodigde kennisontwikkeling- en innovatiebehoefte voor integrale systeemoplossingen.

Bekijk het project