In het landelijk gebied is klimaatadaptie dagelijks zichtbaar als grote uitdaging. Deze bestaat uit afnemende beschikbaarheid zoet water en toenemende verzilting, druk op de productiviteit van landbouw, op de drinkwaterproductie en als laatste maar niet minder belangrijk, de kwaliteit van natuur en landschap. Met name door de droge perioden van 2018, 2019 en 2020 is de noodzaak hoog voor handelingsperspectieven rondom klimaatadaptatie van landbouw. Naar aanleiding van observaties uit de praktijk van de melkveehouders, agrarische natuurvereniging en natuurorganisaties in het poldergebied van Terschelling is er een urgentie om in deze tijden van klimaatverandering te komen tot nieuwe meer robuuste oplossingen die productie en natuurfunctie in stand houden. Doel van het project is het ontwikkelen van economisch haalbare handelingsperspectieven voor de melkveehouderij op het eiland Terschelling, om deze te helpen om natuur-inclusief en klimaatrobuust te worden, op basis van oplossingen in balans met het watersysteem, stabiele productie en het landschap passend in de bedrijfsvoering. Belangrijkste producten zijn alternatieve of aangepaste verdienmodellen voor de huidige ondernemers-veehouders en hun land. Nieuwe technieken voor meer water-zelfvoorzienendheid en stabiele productiviteit van het landbouwareaal en door nieuwe handelingsperspectieven en verdienmodellen stimuleren van (nieuwe) bedrijvigheid op het gebied van voedselproductie, voedselprocessing en –verkoop. Dit is gebaseerd op een gedeelde en breed onderschreven visie op het toekomstig landgebruik van het landelijk gebied op Terschelling.
Het project is gebouwd op een analyse van het hele watersysteem en haar gebruikers, op basis van monitoring, (grond)watermodellen en analyses van klimaatscenario’s en veldproeven. Kennisdelen binnen een Living Lab setting vormt de basis voor het ontwikkelen van een integrale en gedeelde visie over het functioneren van het eiland als geheel en de polder in het bijzonder, waarbij we probleemhouders en bewoners, bezoekers, docenten en studenten betrekken. Het project ontwikkeld in de polder van Terschelling proeven in samenwerking met agrarische ondernemers als mogelijke oplossingen voor het aanpakken van waargenomen verdroging en verzilting in de weidegronden en afnemende natuurwaarde. Naast dat er grondig inzicht ontstaat hoe het water- en bodemsysteem werkt op Terschelling, wordt er expliciet kennis opgedaan samen met de private partijen over de kansen en effecten van nieuwe beproefde oplossingen voor het landgebruik en daarmee over verdienmodellen (als incentive) voor lokale (agrarische) ondernemers en organisaties op het eiland als onderdeel van een transitieproces. Terschelling is bij uitstek geschikt als proeftuin doordat het als eiland duidelijk afgebakend is en het water, agrarische productie en natuur op een klein oppervlakte combineert. We hebben zeer betrokken lokale ondernemers, bewoners en organisaties in dit project. Kortom, deze proeftuin bevat alle ingrediënten om samen met kennisinstellingen, private partijen en lokale overheden baanbrekende oplossingen te ontwikkelen op de verdrogings- en verziltingsproblematiek, met meerwaarde voor de regio en verbonden met nationale en internationale netwerken.
Belangrijke impacts en producten van dit project zijn (aangegeven is waar de beoogde Waddenfonds aanvraag meerwaarde genereert):
1)PPS+Waddenfonds: Aanleg infrastructuur in het poldergebied van Terschelling met zichtbare verbetering van waterbeheer, van grasproductie en aangetoonde meerwaarde voor biodiversiteit op weg naar robuuste beschikbaarheid van water voor alle functies. PPS: op perceel/bedrijfsschaal, Waddenfonds: meerdere bedrijven, deel van de polder, connectie met duinen en duinrand.
2) PPS: Aanleg 2 hectare proefgebied voor onderzoeken robuustheid van nieuwe grassoorten en gras-kruiden mengsels tegen verdroging en verzilting, op weg naar stabiele productiviteit.
3) Waddenfonds: Aanleg 0,5 hectare proefgebied voor zilte teelten met culinaire waarden met nieuwe producten, marktontwikkeling en bedrijvigheid op nu vooral onproductieve gronden.
4) Waddenfonds: Faciliteiten op het eiland om Living Lab bijeenkomsten te faciliteren, om onderzoekwerk mogelijk te maken en om de resultaten van het project te delen met bewoners en toeristen.
5) PPS: Grondige analyse van de problematiek en verbeterde monitoring structuur qua sensors en veelheid van parameters en integratie van bestaande databases om de trends en de impact van maatregelen goed te volgen op fysische, biologische en landbouwkundige variabelen.
6) PPS: Verbeterde voorspelkracht en inzicht in waterbalans van het eiland onder invloed van klimaatverandering en gebruik, in de vorm van een met modelberekeningen onderbouwde kaart- en kwantitatief dashboard.
7) PPS: Producten die bouwstenen vormen voor integrale analyse en systeembegrip, zoals een waterplan, een landschapsbiografie en een socio-economische studie.
8) Waddenfonds: Versterking van uitwisseling van kennis en know-how tussen het eiland en de rest van de Waddengebied en daarbuiten.

Bekijk het project